The Fourth Industrial Revolution ( การปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 4 )

 

The Fourth 

Industrial Revolution

การปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 4

Industrial Revolution : การปฎิวัติอุตสาหกรรม คืออะไร ?

    

   การปฏิวัติอุตสาหกรรม คือ การเปลี่ยนแปลงที่ส่งผลกระทบในทุกแง่มุมของชีวิตประจำวันไม่ทางใดก็ทางหนึ่งโดยโลกของเรานี้ผ่านการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่มาแล้วถึง 3 ครั้งด้วยกัน

การปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 1

การปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งแรกเกิดขึ้นในประเทศอังกฤษช่วงปี ค.ศ. 1760 หรือ 258 ปีก่อน เป็นการปฏิวัติจากแรงงานคนและสัตว์มาเป็น “เครื่องจักรไอน้ำ” ทำให้งานที่ต้องใช้แรงงานซ้ำ ๆ ถูกทดแทนด้วยเครื่องจักรไอน้ำและใช้ถ่านหินเป็นพลังงานทางการผลิตในยุคนี้มีสัญลักษณ์ที่สำคัญคือ “เครื่องทอผ้า” การทอผ้าจากที่เคยเป็นเรื่องยากใช้เวลาในการทำและใช้แรงงานคนมากมาย เมื่อเกิดการเปลี่ยนแปลงเป็นการใช้เครื่องจักรไอน้ำทำให้เสื้อผ้ามีราคาที่ถูกลงผู้คนเข้าถึงสินค้าที่ดีในราคาที่ถูกได้ง่ายขึ้นในทางกลับกันการปฏิวัติครั้งนี้ก็ส่งผลกระทบต่ออาชีพแรงงาน เช่น แรงงานทอผ้ามากมายในประเทศอังกฤษค่อย ๆ หายไป

การปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 2

การปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งถัดมาเกิดขึ้นในประเทศสหรัฐอเมริกา ช่วงปี ค.ศ. 1870 เป็นการเปลี่ยนแปลงจากพลังงานถ่านหินมาสู่การใช้พลังงานไฟฟ้า ก๊าซและน้ำมัน ด้วยระบบไฟฟ้าและการใช้สายพานในขบวนการผลิต ส่งผลให้เกิดการผลิตจำนวนมหาศาลอย่างที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน ทำให้ประสิทธิภาพในการผลิตเพิ่มสูงขึ้นและต้นทุนการผลิตลดลง จึงเกิดเป็นยุคที่มีสินค้าเหมือนๆกันจำนวนมาก หรือที่เรียกกันว่า Mass Production ทำให้โรงงานที่มีขนาดใหญ่ก็จะยิ่งได้เปรียบในการประหยัดต่อขนาด หรือ Economy of scale

การปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 3

การปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งนี้ได้พัฒนาจากครั้งที่ 2 การเกิดขึ้นของไฟฟ้านำมาสู่การพัฒนาระบบไฟฟ้าและอุปกรณ์อิเลกทรอนิคส์ สิ่งสำคัญที่เกิดขึ้นในยุคนี้คือ “คอมพิวเตอร์” คอมพิวเตอร์เครื่องแรกเกิดขึ้นในปี ค.ศ.1946 และนำเข้ามาใช้ในอุตสาหกรรมเมื่อปี ค.ศ. 1970 ทำให้เกิดการผลิตแบบอัตโนมัติขึ้น ส่งผลให้ขบวนการผลิตมีประสิทธิภาพดียิ่งขึ้นกว่าเดิม ในปัจจุบันนี้แทบทุกโรงงานต่างมีระบบการผลิตแบบอัตโนมัติเข้าไปเป็นส่วนช่วยในการผลิต ทำให้ต้นทุนในการผลิตถูกลง สินค้ามีราคาที่ถูกยิ่งกว่าเดิม ส่งผลดีต่อผู้บริโภค

และในยุคปัจจุบัน ได้มีการปฎิวิติอุตสาหกรรมครั้งที่ 4

    เมื่อระบบอินเตอร์เน็ตถูกนำไปใช้อย่างแพร่หลายจนเกิดผลการเชื่อมโยงการผลิตทั้งฮาร์ดแวร์(ระบบปฎิบัติการ)และซอฟต์แวร์(ระบบการควบคุม สั่งการ) นำไปสู่การเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่อย่างฉับพลันหรือถูกนิยามว่าเป็นยุคอุตสาหกรรม4.0ที่เกิดการเชื่อมโยงห่วงโซ่คุณค่าของโลกหรือการหลอมรวมเทคโนโลยีอย่างบูรณาการของหลายภาคส่วนทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทาง สังคม เศรษฐกิจ และ การเมือง

        ผลกระทบจากการปฎิวิติอุตสาหกรรมครั้งที่ 4

            จะส่งผลกระทบต่อหลายด้าน ไม่ว่าจะเป็นในด้านเศรษฐกิจ ตัวแปรทางเศรษฐกิจมหภาคคาดว่าจะถูกกระทบทั้งหมด โดยเฉพาะการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ การจ้างงาน และผลิตภาพการผลิต การทดแทนแรงงานโดยเครื่องจักรเป็นประเด็นที่สำคัญระดับโลก เพราะ งานวิชาชีพจะได้รับผลกระทบจากระบบอัตโนมัติด้วย อาชีพต่างๆ เช่น พนักงานขายทางโทรศัพท์ ผู้เตรียมเอกสารภาษี ผู้ประเมินความเสียหายด้านประกันภัยรถยนต์ เลขานุการ พนักงานต้อนรับในร้านอาหาร แรงงานเกษตร คนส่งพัสดุ มีโอกาสกว่า 90% ที่จะถูกแทนที่ด้วยระบบอัตโนมัติ นอกจากนั้นจะส่งผลกระทบต่อธุรกิจอย่างมากด้วย เพราะ ความคาดหวังของผู้บริโภคกำลังจะเปลี่ยนไปจากสิ่งที่เทคโนโลยีสมัยใหม่ทำได้ ผลิตภัณฑ์จะได้รับการพัฒนาให้ดีขึ้นด้วยข้อมูล เกิดความร่วมมือใหม่ๆ และ วิถีการทำธุรกิจจะเปลี่ยนไปสู่ระบบดิจิทัลใหม่ๆ นอกจากนั้นผลกระทบที่จะส่งผลต่อตัวเรา อนาคตอันใกล้นี้การเลิกจ้างแรงงานมนุษย์ จะหลีกเลี่ยงได้ยาก ถ้าสายงานมีคู่แข่งเป็นสมองกลหรือหุ่นยนต์แรงงานอาจจะตกงานและ ถูกแทนที่โดยหุ่นยนต์ได้ ดังนั้นเราจึงต้องมีการเตรียมตัว เตรียมความพร้อม ทั้งด้าน ความคิด ความรู้ทักษะ ที่จะต้องปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงที่กำลังจะเกิดขึ้นในอนาคต

เคลาส์ ชวาบ (Klaus Schwab) นักเศรษฐศาสตร์ชื่อดังของโลก ผู้ก่อตั้ง และ ประธานบริหารของสภาเศรษฐกิจโลก ได้เขียนหนังสือ การปฎิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 4 (The Fourth Industrial Revolution)

    เขาได้กล่าวถึงการปฎิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 4 ว่า “One of the features of this Fourth Industrial Revolution is that it does not change what we are doing, but it changes us” จากข้อความนี้ผู้เขียนเห็นด้วยว่า การไม่เปลี่ยนแปลงสิ่งที่เรากำลังทำอยู่ แต่เป็นการเปลี่ยนแปลงที่เรา เพราะ เราต้องปรับตัวให้เข้ากับการปฎิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 4 

    การรับมือกับการปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 4 จำเป็นต้องมีทักษะและลักษณะบางประการดังต่อไปนี้ 

(1) ทักษะการแก้ไขปัญหา      

(2) ทักษะการคิดวิเคราะห์     

(3) ทักษะการคิดสร้างสรรค์ 

(4) ทักษะการบริหารจัดการบุคคล

(5) ทักษะการทำงานร่วมกับผู้อื่น 

(6) ทักษะการมีวุฒิภาวะทางอารมณ์(EQ) 

(7) ทักษะการตัดสินใจ 

(8) ทักษะการเจรจาต่อรอง 

(9) การมีใจรักบริการ 

(10) ความยืดหยุ่นทางความคิด

       (1) ถึง (8) ข้างต้นคือทักษะหรือความสามารถในการกระทำสิ่งหนึ่งซึ่งเกิดขึ้นจากการฝึกฝน  ส่วน “การมีใจรักบริการ” นั้นชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของงานบริการ ไม่ว่าเทคโนโลยีสารสนเทศจะก้าวหน้าอย่างใด มนุษย์ก็ยังคงเป็นมนุษย์อยู่เสมอ โดยปรารถนาจะได้รับบริการที่ดี ซึ่งคุณลักษณะเช่นนี้สามารถฝึกหัดให้เกิดขึ้นได้เสมอ

 ประเด็นสุดท้ายก็คือ “ความยืดหยุ่นทางความคิด” เป็นคุณลักษณะที่สอดคล้องกับการเปลี่ยนแปลงจากการปฏิวัติครั้งที่ 4 ฃึ่งไม่มีใครทราบได้ว่าจะเป็นไปในทิศทางใด ตัวอย่างเช่น ขณะที่นักศึกษากำลังเรียนคณะหนึ่งอยู่ในมหาวิทยาลัยปีที่หนึ่ง งานที่บัณฑิตจากคณะนี้ไม่เคยคิดว่าจะมีก็อาจกำลังก่อตัวขึ้น และ เป็นงานที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็วโดยไม่มีหลักสูตรใดที่เตรียมไว้รองรับเลย ถ้าบัณฑิตขาดความยืดหยุ่นทางความคิด มีแต่ความสนใจและมีความรู้เฉพาะในสาขาวิชาของตัว หรือเคยชินกับวิธีการคิดอย่างที่เคยเป็นมาแล้ว ก็จะไม่สามารถทำงานลักษณะใหม่ที่รออยู่นี้ได้เลย คนที่มีความยืดหยุ่นทางความคิด รู้จักปรับตัวปรับใจ เรียนรู้ใหม่เพิ่มเติมเท่านั้นที่จะไปได้ดีกับงานลักษณะใหม่ที่เกิดขึ้นภายใต้การปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 4